Het brengen van gedichten, parlando op muziek is aan een opmars bezig, me dunkt. Zo leerde ik onlangs op de CD ‘She walks in Beauty’ enkele tijdloze gedichten kennen, alsook een heel andere kant van Marianne Faithfull. Niet dat Marianne, 74 lentes jong, daar zelf voor koos. Covid-19 spaarde nipt haar leven, maar nam haar zangstem mee. Hopelijk is dit tijdelijk.
Op ‘She walks in Beauty’ leest ze werk van enkele grote dichters uit de Engelse romantiek, onder wie Byron, Keats, Shelley, Tennyson en Wordsworth. Dit alles wordt muzikaal ondersteund door Warren Ellis, Nick Cave en Brian Eno, mannen die weinig uitleg behoeven.
In diezelfde geest verschijnt nu een fotoboek/gedichtenboek/muziek-cd ‘Buiten zinnen – Losing our minds’
Tiense band meets Benno Barnard
In de lente van 2020 – we hadden nog maar recent kennisgemaakt met de Covid-19-pandemie – ontmoette fotograaf Eddy Verloes uit Boutersem een groepje chassidische Joden op een Belgisch strand. Chassidisme is een ultraorthodoxe richting binnen het jodendom. Ondanks het feit dat deze mensen strenge geloofsregels naleven, leverde deze ontmoeting enkele vrolijke, speelse en ontwapenende foto’s op, die in zwart-wit, de strakke westenwind van onze Noordzee tonen.
Eddy Verloes vroeg aan de Nederlandse dichter, essayist en toneelschrijver Benno Barnard om er gedichten over te maken, die de foto’s. Benno Barnard is een kenner en liefhebber van de Joodse cultuur. Hij zorgde voor 10 gedichten, telkens in een Nederlandstalige en een Engelstalige versie.
Als derde partner voor dit gedichtenboek/cd sloot ook ‘The River curls around the Town’ aan, een drietal beslagen muzikanten uit Tienen bestaande uit Mick Shorter (Spoken Word), Bart Bekker (zang, gitaren, keyboards, samples, enz…) en Jan Vanwinckel ( dezelfde specialiteiten als Bart, plus basgitaar). We kennen dit trio al van eerdere werken ‘More than a break’ uit 2008 en ‘Nightshadows’ uit 2020. Wel érg kort na ‘Nightshadows’ pakken de drie weer uit met parlando-pop met een vleugje experiment en maken ze soundscapes met elektronica en melancholisch gitaarwerk.
Een poëtische atlas
De poëzie leidt ons, als een atlas, langs steden die belangrijk zijn voor Joden: Lublin, Warschau, Lodz, Brussel, Krakau, enz… De muziek van ‘The River curls around the Town’ helpt je te zweven, van het Donauland, het ‘Mittel-Europa’ dat zo duister is geweest voor het Jodendom, naar het Vaderland.
Want vergis u niet. Zoals volgende passage uit het gedicht ‘Big Bang Theory’ aantoont, zijn de Duitsers en de blijvende pijn van de Shoah nooit ver weg:
“Television was already flickering in 1936, when an elegant young black man was too quick for the Master Race on around five hundred sets:
Stuff to tell tales a hundred metres long, an old Greek epic in latter days.“
Onderstaande passage uit ‘De Ontkenner’ hint zelfs naar het hedendaagse, maar eigenlijk oeroude ‘fake news’.
“Zo hoor je bijvoorbeeld deze of gene held van de ayatollahs, die over Zyklon B kletst of het een snoepje was.
‘Schei toch uit over dat verzonnen gas. En zij hebben zelf hun steden opgeblazen, een grandioos plan van Albert Speer.“
Maar evenzeer gaat het dan plots, in het gedicht ‘Simchat thora’, over, houd u vast, onversneden erotiek, ook al is dat na urenlange thoralezingen:
“Maar er bestaat ook een ander soort bevrediging, wanneer in de herfst de thora is uitgelezen – dan verliest de man in een gelukroes tijdelijk zijn verstand en danst met de heilige tekst, zijn lief, alvorens zij hem dwingt haar opnieuw het hof te maken en de lust om nogmaals hetzelfde te lezen hem weer vanuit zijn lendenen bekruipt.“
In ‘Lachen met Kafka’ spreek Barnard met en over Franz Kafka, maar ook over Milan Kundera, Vladimir Nabokov en, jawel, de Marx Brothers.
Bent u een fervente Wikipedia-surfer, dan beleeft u zeker plezier aan het opzoeken van enkele termen, zoals de sjibbolet, de condition humaine, Pshevorsk, ook al vindt u één en ander terug in de ‘Aantekeningen’, op het einde van het fotoboek.
Het boek maakt ook veel associaties, doet nadenken en scherpt de nieuwsgierigheid aan. Een voorbeeld: ‘Is de elegante zwarte man van hierboven misschien een allusie op Jesse Owens, de Amerikaanse atleet die op de Olympische Spelen in Berlijn vier gouden medailles won?’
De poëzie en de muziek van ‘The River curls around the Town’ tillen elkaar regelmatig naar een hoger niveau. Dan weer zingt de band, dan weer is er de parlando van Mick Shorter. Toegegeven, toon en inhoud maken je niet altijd vrolijker in deze toch al deprimerende tijden. Maar weet u: ‘Et alors’, zou Mitterand zeggen. Een stukje contemplatie van tijd tot tijd kan ook verlossend werken.
Dit boek/CD, met foto’s, gedichten en muziek is een aparte intro in de leefwereld van de Joden. Voor de kenners is het een bitterzoete ‘Aha-erlebnis’ van het hun geloof en cultuur. Te koop in de boeken- en muziekwinkel. De muziek vindt u ook terug op Spotify.
Auteur: Chris François
