‘Poppenkast spelen doe ik tot aan mijn dood’. Bèrke hield woord.

Geestelijke vader, bezieler, drijvende kracht en artistiek leider van het Poppentheater Tijl, evenals van het Poppentheatermuseum, Albert Vandersteen is niet meer. Maar zoals op zijn overlijdensbericht staat ‘Als een vriend zoveel goede herinneringen nalaat, sterft hij niet echt’.

Tijl 2

“We gaan bekijken hoe we dat het best organiseren, maar het museum zal niet verdwijnen.” Aan het woord: Maria en Liliane, echtgenote en dochter van Albert Vandersteen, in de volksmond ‘Bèrke’ Vandersteen. Net na de 2e WO bekwam Albert per toeval enkele handpoppen: Tijl, veldwachter Klopstok, koning Patat, meneer Kwibus. Meteen kreeg hij er ook de poppenspelersmicrobe bij. Nog enkel een poppenkast maken en het avontuur kon beginnen. Over zijn passie voor het poppenspel zei hij : ‘Ik beleef veel plezier aan die jonge gasten, die toch zo enthousiast kunnen meeleven met een sprookje. Alsook aan de lach én de glimlach van de ouders’.

Tijl 3

En zo was hij sinds 1953, naast haarkapper in de Oude Leuvensestraat, ook actief als poppenspeler. Eerst speelde hij in zalen in Tienen en “op den buiten”, maar om het politieke getouwtrek tussen de zaaleigenaars te ontwijken besloot hij een tent aan te schaffen. Met deze tent van 4 op 10 meter, met de kleine zitbankjes, heeft hij 2 jaar rondgetrokken. Aan dit, zoals hij het noemde, ‘circusleven’ kwam er in 1965 een abrupt einde toen zijn tent tijdens Tienen Kermis door een bus omver gereden werd.

Zijn vrouw Mariake, stond hem al de jaren met raad en daad bij in zijn passie, en reisde mee rond. Ook na dit ongeval op de Kalkmarkt steunde zij zijn idee en werd een houten tent gemaakt. Deze viel te zwaar uit om mee rond te reizen en zo kreeg de tent uiteindelijk een vaste staanplaats in het park. Door toedoen van burgemeester Lontie mochten zij in 1969 de overstap maken naar het toen leegstaand gebouw naast hun tent. Enkel opknapwerk en het vervangen van de bankjes door stoelen bracht wat kosten met zich mee. Later zal ook zijn dochter Liliane, samen met Albert en Mariake, de optredens verzorgen en de logistiek en techniek op zich nemen. Deze locatie zou tot op heden dienst blijven doen als ‘Tiens Poppentheater Tijl’.

Tijl 4

Daarnaast had hij ook nog een reizend theater, voor als hij alsnog gevraagd werd om op verplaatsing poppentheater te spelen. Daar moest hij later wegens zijn ouderdom mee stoppen. Hij schreef onnoemelijk veel poppenspelen en ook operettes. Hij vervaardigde handgemaakte poppen en de Tijlfiguur. Zijn doel was steeds jong én oud te beroeren. Kinderen een zinvolle en creatieve vrijetijdsbesteding bieden. Dikwijls opboksend, enerzijds tegen de harde concurrentie van cinema en later TV, en anderzijds het commercialiseren van de poppenkasten voor in huis.

Tijl 5Reeds in 1963 deed Albert mee aan het Internationaal poppentheaterfestival van Leuven. Vele landen waren vertegenwoordigd en met ‘Sneeuwwitje en de 7 dwergen’ veroverde het Tiens Poppentheater Tijl de eervolle 2e plaats. Maar belangrijker was dat zij het 1e Belgisch poppentheater waren en zo het respectabele ‘Landjuweel’ wonnen. Ook organiseerde hij zelf een Internationaal poppentheaterfestival. Op 25 oktober 1978 ontving Albert als artistiek leider van het theater de, aan een verdienstelijke Tienenaar jaarlijks uitgereikte ‘Prijs Jules Devries’.

In mei 1984 was het Tiens Poppentheater Tijl, op uitnodiging van het Staats-Poppentheater Larec, te gast in Bilsco Biala (Polen). Dit als eregast op het tweejaarlijks prestigieus poppentheaterfestival met meer dan 50 theaters waaronder een Chinees en een Japanees. Daar voerden ze met succes en in het Nederlands ‘De betoverde peer’op.

Tijl 6

Een nieuwe mijlpaal in zijn poppentheatercarrière was de oprichting van een Poppentheatermuseum, enig in zijn soort in België. Daarvoor trok hij terug naar de Oude Leuvensestraat waar het, als kapper met een hobby, poppenspel, allemaal begon. Dit museum annex taveerne met terras, bevat meer dan 250 allemaal bewegende theaterpoppen, sommigen meer dan 100 jaar oud. Zowel marionetten als handpoppen uit verschillende werelddelen en natuurlijk alle poppen uit het Tiens Poppentheater Tijl. De poppenkast ‘Fantasia’ van Tante Terry is slechts één van de pronkstukken van het museum. De bezoekers kwamen uit binnen- en buitenland. Bussen vol schoolkinderen kwamen langs en maakten kennis met de poppenspeler en zijn poppen. Zoals reeds aangehaald gaat de familie zich nu over het levenswerk van Albert Vandersteen ontfermen. Een bezoek zal een aanrader blijven voor groot en klein.

Tijl 8
‘Zonder kinderhart doe je dat niet’.

 

We schrijven 2002 als Albert als rasechte Tienenaar de eer krijgt opgenomen te worden in de ‘Orde Va Pikke Stijkès’. Hij werd er collega van Gaston Holsbeek, Toni Corsari,… In 2009 ontving hij ook nog de ‘Cultuurprijs van de stad Tienen’ een lifetime achievement voor zijn levenswerk.

Tijl 10Naast zijn Poppentheater en zijn Museum zat hij ook nooit stil. Albert Vandersteen was een bezige bij en een doorzetter. Soms wat eigenzinnig, wat ‘cavalier seul’, maar steeds met resultaat. Zo was hij organisator van meerdere Miss Tienen verkiezingen, van Folklorestoeten, stichter en voorzitter van het Folklorecomité. Als organisator van de succesvolle revue ‘De tijd van toen’ oogstte hij grote bijval en steeds volle zalen. Alsof dit alles nog niet volstond was Albert nog betrokken bij verschillende verenigingen en stond hij ook nog tweemaal op de lijst voor de lokale verkiezingen. Eerst bij de PVV  en nadien bij de SP.a. En ja, schilderen deed hij ook.

8 februari 2017

       TIENEN NEEMT AFSCHEID VAN ALBERT ‘BÈRKE’ VANDERSTEEN

        “Gij, gij zijt een parel aan de kroon van Tienen”

Tijl 11
Vooraan de kerk werd een foto van Albert op een stoel geplaatst samen met zijn twee lievelingspoppen. (Bollen)

In de H.Hart kerk namen tientallen Tienenaars afscheid van de bezieler van het poppentheater Tijl en het poppenmuseum Albert Vandersteen (91), beter gekend als Bèrke Poep. Vooraan de kerk werd een foto van Albert getoond, die ‘gedragen’ werd door zijn twee lievelingspoppen, Tijl en veldwachter Klopstok. “Het was mijn vaders droom dat het museum zou verder bestaan en dus ga ik er ook alles aan doen om dit unicum in België in ere te houden”, zegt dochter Liliane. (V.Dekeyser : Artikel uit HLN 8/2/17)

Tijl 12Even over de figuur Tijl, de hoofdpop van het Tiens Poppentheater Tijl. Van oorsprong waren de soortgenoten van Tijl niet zo humaan. Ruwe spot en bruut geweld waren hun wapens. Waar de hoofdpop destijds vijand was van de politie, werd ze nu zijn vriend en helper. Tijl, geboren in de nationalistische jaren ‘40 werd gepromoot als de nationale pop die de natie moest steunen en het volk moest helpen ontwikkelen. Tijl was absoluut niet gewelddadig en stapte gezwind door het leven. Hij symboliseert de goedheid die altijd triomfeert. Hij is de eeuwige optimist die zelfs uit het kwade nog het goede weet te halen.

Tijl is wel eens guitig,de olijke spotter die de kinderen door en door kent en ze trouwens steeds op zijn hand heeft. Trouw helpt Tijl de sprookjeshelden uit de nood waarin heks en duivel hen voor de zoveelste keer gebracht hebben. Maar hiervoor heeft Tijl steeds weer de hulp van de kinderen nodig. Tijl is hun leider, al schijnt hij hun hulp af te bedelen. En dank zij deze hulp moeten heks en duivel telkens de duimen leggen. En op het einde moet steeds een kort zedenlesje volgen. Dit mag echter niet te lang of te flauw zijn, want Tijl Uilenspiegel is nooit een zedenprediker. R.Billen schreef ooit : ‘Albert Vandersteen en zijn Tijl, ze trekken op elkaar’.

Wil je graag het interview met Albert Vandersteen bekijken en beluisteren KLIK hier.

Auteur : Eric Walravens.

Foto’s : E.Kinnaer, R.Billen, R.Poulman.

Bronnen : Interview, D.Osseweijer, G.Gijsens.

Onze welgemeende deelneming aan de ganse familie vanwege TienenTroef.