Battlefield, een plek vol herinneringen

Te velde, in Sint-Margriete-Houtem, omsingeld door glooiende slagvelden uit een ver verleden, staat een woning die zich als een slang rondom de omgeving kronkelt. De omgeving baadt vaak in mist en nevel, geeft niet alles prijs… het is geen klassiek rood bakstenen huis, maar grijs en houterig om op te gaan in het landschap, Battlefield genaamd. Een schril contrast met de binnenzijde die veelal wit is, maar warmte uitstraalt van het gezin dat er woont. Een goede conditie moet je er hebben met zoveel trappen. Trappen die je naar een paradijs brengen. Je kijkt door een spiegel naar een stukje Tiense geschiedenis, de Slag bij Vissenaken op 14 september 1576, waar de geborgenheid die je er op heden kan vinden in tijden van oorlog zoveel te betekenen had. Omsingeld door het slagveld van de Groote Oorlog, meer bepaald de Slag van Sint-Margriete-Houtem op 18 augustus 1914.

Waar ooit strijders hun hart gaven voor het vaderland middenin de zachte glooiingen van het landschap, ontvouwen zich nu volumes met zicht op het voormalige strijdtoneel. Het slagveld werd een woonveld, waarin alle ruimtes zijn betrokken op elkaar, met het landschap als inspiratiebron.

 

De Slag bij Vissenaken

Huize Battlefield kijkt uit op de velden Vissenaken-Sint-Maarten.

Op 14 september 1576 hadden het Spaanse leger en de Staatse troepenmacht hier een bloederige kennismaking, waarbij alle inwoners van Vissenaken, Bunsbeek en Houtem gedood of gevlucht waren. Tien jaar lang was er geen enkele inwoner meer in deze drie dorpen tot in 1587 mensen mondjesmaat er hun thuis weervonden.

Oudtijds ingekleurde kopergravure van Frans Hogenberg (1535-1590)

De Slag bij Vissenaken is één van de vele veldslagen uit de Tachtigjarige Oorlog, een strijd in de Nederlanden waarbij één van de rijkste gebieden de strijd aanging met het Spaanse Rijk. Filips II van Spanje, zoon van Keizer Karel V, voerde eigenzinnige kerkhervormingen door, waarop in 1568 de Tachtigjarige Oorlog uitbrak en onze streek werd bezet door de Spanjaarden. Het verzet tegen de aanwezigheid van de Spaanse troepen in onze contreien werd aangevuurd door Willem van Oranje.

Het gevecht bij Sint-Margriete-Houtem, 18 augustus 1914

De Slag bij Sint-Margriete-Houtem

Dinsdag 18 augustus 1914 zetten 2.200 Belgische militairen van het 22ste Linieregiment, ondersteund door een groep bereden artillerie van de 2de gemengde brigade en een compagnie mitrailleurs, zich schrap voor de verdediging van de Getelinie tegen de Duitse troepen die drie keer zo groot waren. Ze verdedigden de stellingen van aan de Diestsesteenweg tot aan de hoogte nabij de Oplintersesteenweg op het grondgebied Sint-Margriete-Houtem (Zeven Zillen). Een korte en hevige strijd, inclusief vele moedige soldaten, die we verloren.

Oorlog tekent het leven

Een passage uit ‘Strijd op de Zeven Zillen’ van Achiel Baeken:

Melanie Neyns kwam tot 1990 elk jaar tijdens de herdenking van de Slag bij Houtem naar de begraafplaats om bloemen neer te leggen op het graf van haar vader Remy. Die sneuvelde toen zij nog niet geboren was. […] Remy Neyns uit Vissenaken was spoorwegarbeider, 27 jaar oud en getrouwd met Josefien Keustermans uit Goetsenhoven toen hij in 1914 gemobiliseerd werd wegens de oorlogsdreiging. Hij was gekazerneerd in Leopoldsburg als enige soldaat uit het Tiense bij het 22ste linieregiment. […] Remy sneuvelde op 18 augustus in Houtem. Melanie werd op 10 november 1914 geboren.

Ze was tien jaar oud toen ze zich echt vragen begon te stellen over het feit dat andere kinderen wel een vader hadden en zij niet. Haar moeder vertelde nooit over de omstandigheden waarin Remy Neyns sneuvelde. […]

“Ik heb me altijd afgevraagd wat voor iemand mijn vader was. Was hij een kwaje, of een goed mens? Ik heb veel foto’s van hem. Maar zijn gevoelens kan in niet aflezen. […]” Melanie vergat haar vader nooit. Ze bracht verscheidene keren per jaar een bezoek aan het graf in Houtem. […]

Het noodlot sloeg in 1918 een tweede keer toe. Haar oom Jozef Neyns sneuvelde op 10 november 1918, dus één dag voor de Wapenstilstand. Hij ligt in Vissenaken begraven.

De miserie hield niet op voor Melanie. Oorlogsleed achtervolgde haar. Echtgenoot Aimé Veulemans zat tijdens de Tweede Wereldoorlog in het verzet . De Duitsers namen hem gevangen. Melanie was tien vijf maanden in verwachting van haar tweede kind Mariëtte. Aimé werd naar Duitsland gevoerd. Hij kwam nooit terug.

De jongens verdienen het

Elk jaar worden er herdenkingsmomenten georganiseerd om de gesneuvelde soldaten te eren. De militaire begraafplaats in Sint-Margriete-Houtem is één van die plaatsen om in stand te houden. Verder is het monument aan de Oplintersepoort in Tienen een geschenk van de “Vriendenkring van Overlevenden van het gevecht van Sint-Margriete-Houtem” hetwelke de namen van alle soldaten die in Houtem sneuvelden vermeldt.

De wapenstilstand van 1918 kent dit jaar zijn 100-jarige verjaardag. In Tienen zijn er meerdere activiteiten die je terugbrengen naar die tijd.

Muzikale belevenis op 10 en 11 november

Harmonie Oplinter wil dit moment aangrijpen om de Groote Oorlog te herdenken samen met drie koren onder de naam ‘In Vlaamsche Velden’. Voor de bijpassende tekst zal Jan De Kinder zijn bijdrage leveren. Via een ledwall brengen Jos Coel en Ward Collin pakkende beelden. Zowel Harmonie Oplinter o.l.v. dirigent Stephan Jacobs alsook de jeugdband (o.l.v. Henri Herinckx),  Euphonia (Jolien Vandevelde) als de Boomclub (Karin Vanstockstraeten) staan klaar voor een mooie muzikale avond. De gastkoren zijn Arion, Terpander en CBM (Capella Beatae Mariae ad Lacum), allen onder leiding van Koen Vits.

(reeds voorbij)

Sportieve oorlogsgeschiedenis

Ga met de fiets op zoek naar sporen van de Groote Oorlog. Deze nieuwe fietsroute ontrafelt de oorlogsgeschiedenis van de Getelinie en neemt je mee op een tocht langs veldslagen, heldendaden en vergeten verhalen. Totaal is 69 km, maar kan ingekort worden. Fietskaart kost €2, bij de toeristische diensten of via www.toerismevlaamsbrabant.be/publicaties.

Leerrijke herinneringen

Van 9 november 2018 tot en met 31 augustus 2019 kan je in stedelijk museum het Toreke de tentoonstelling ‘De Helden van het Vaderland – De vergankelijkheid van de herinnering’ bekijken. Deze expo is het laatste luik van het project ‘Leven in een bezette stad en regio, 1914-1918’ en belicht de sfeer van het Tienen aan het begin van de 20ste eeuw.

Plaats: Museum het Toreke, Grote Markt 6 in Tienen
Openingsuren: van dinsdag tot zondag van 10.00 tot 17.00 uur. Laatste bezoek start om 16.00 uur

 

Auteur: Evy Ceusters m.b.h van Eric Walravens

Foto’s woning Battlefield: Steven Massart

Bron geschiedenis Slag bij Sint-Margriete-Houtem: Strijd op de Zeven Zillen, Achiel Baeken

Bron geschiedenis Slag bij Vissenaken: Guerilla Office Architects